Kunstmatige Intelligentie: Balans tussen snelle groei en ethiek
Deel 1 van de uitgebreide verkenning van de kansen en uitdagingen van AI in onze economie, samenleving en persoonlijke levens.
Inleiding:
De wereld bevindt zich middenin een technologische revolutie die de grenzen van wat mogelijk is voortdurend verlegt. Kunstmatige Intelligentie (AI) verandert de manier waarop we werken, communiceren en zelfs hoe we samenlevingen inrichten. Van automatische processen die bedrijven efficiënter maken tot geavanceerde algoritmen die ons helpen maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering en arbeidsmarktkrapte aan te pakken: de kansen lijken eindeloos. Recent zagen we weer mooie voorbeelden van een tool als Google zijn NoteBookLM. Een tool die waarschijnlijk een impact kan gaan hebben op hoe wij informatie tot ons nemen. Niet alleen kunnen we hier met interessante papers interacteren, we kunnen er ook een soort mini podcasts van maken van tussen de 10 en 25 minuten waarbij we kunnen aangeven welke topics we besproken willen hebben of het model zo kunnen hacken dat het ook een Nederlandse podcast maakt.
Tegelijkertijd worden er steeds meer kritische vragen gesteld over de ethische, sociale en economische gevolgen van AI. Wat gebeurt er met onze privacy? Welke invloed heeft AI op banen, de manier waarop we leren, onze geestelijke ontwikkeling en gedrag, gelijkheid en autonomie? En hoe voorkomen we dat we afhankelijk worden van buitenlandse techgiganten? Dat we geen Geo politieke speelbal worden?
Met dit artikel willen we een genuanceerde kijk bieden op deze complexe technologie door zowel de kansen als de uitdagingen van AI te verkennen. Zonder af te glijden naar utopische dromen of dystopische voorspellingen. We hebben ons hiervoor gebaseerd op de artikelen AI Dystopia or Utopia en Machines of Loving Grace. Op basis daarvan willen we op zoek gaan naar een realistisch en gebalanceerd beeld. Wat zijn de voordelen van AI en hoe benutten we die? Welke risico’s moeten we onder ogen zien, en hoe kunnen we deze beheersen? De antwoorden op deze vragen zijn cruciaal om te bepalen welke rol AI gaat spelen in onze toekomst.
Ben je het er mee eens? oneens? of heb je andere thema’s waar je graag wat over wilt lezen? Of wil je Consultancy, Trainingen of een Key-note boeken?
Stuur ons een berichtje en wij gaan ons best doen voor je deze mee te nemen in de toekomstige nieuwsbrieven of reageren z.s.m. op je vraag.
Economische Groei en Welvaart
Kunstmatige Intelligentie wordt in toenemende mate gezien als een motor voor economische groei en brede welvaart. Dit komt mede door het vermogen om grote hoeveelheden data snel en accuraat te analyseren, biedt AI de mogelijkheid om bedrijfsprocessen te optimaliseren, nieuwe inzichten te genereren en sneller in te spelen op veranderingen. Een voortuitgang die maakt dat sectoren zoals de gezondheidszorg, landbouw, transport en logistiek maar ook bij de overheid aanzienlijke efficiëntie behaald kan worden. Dit draagt niet alleen bij aan economische groei maar ook aan betere en slimmere diensten voor de samenleving.
Een voorbeeld hiervan is de zorgsector, waar AI-toepassingen inmiddels worden gebruikt om medische beeldvorming te analyseren en diagnoses te ondersteunen. Dit bespaart tijd voor artsen en verhoogt de nauwkeurigheid van diagnoses. Ook in de landbouw heeft AI een duidelijke meerwaarde: geavanceerde algoritmes helpen boeren bij het optimaliseren van gewasproductie door onder andere klimaatdata, bodemgesteldheid en weersvoorspellingen te combineren. Hoe meer werkelijke digitale real time data we hebben van een fysieke omgeving in onze digital twin hoe beter de inzichten. Dit leidt niet alleen tot hogere opbrengsten, maar ook tot efficiënter en duurzamer gebruik van hulpbronnen zoals water en meststoffen.
Daarnaast speelt AI een sleutelrol in de samenwerking tussen publieke en private sectoren, vooral door de ondersteuning van nieuwe bedrijfsmodellen die innovatie aanwakkeren. Denk bijvoorbeeld aan AI-gedreven publiek-private partnerschappen waarin data en kennis worden gedeeld om nieuwe toepassingen te ontwikkelen die de economische veerkracht versterken. Deze samenwerkingen helpen de kloof tussen onderzoek en praktijk te dichten en zorgen ervoor dat innovaties sneller en effectiever kunnen worden ingezet.
Hoewel de economische voordelen van AI veelbelovend zijn, brengt de toenemende afhankelijkheid van AI-technologie ook een belangrijke uitdaging met zich mee: strategische autonomie. Veel geavanceerde AI-oplossingen, softwareplatforms en zelfs hardware zijn ontwikkeld door grote internationale technologiebedrijven, vaak gevestigd in derde landen. Deze afhankelijkheid creëert risico's voor de economische en politieke soevereiniteit van landen zoals Nederland. De vraag rijst of de economische voordelen van AI in balans kunnen blijven met de noodzaak om onafhankelijk te blijven van technologieën en bedrijven uit andere landen, die mogelijk een strategische invloed kunnen uitoefenen.
Een situatie waarin Nederland grotendeels afhankelijk wordt van buitenlandse technologiebedrijven voor onze essentiële AI-oplossingen in bedrijfs- en overheidsprocessen kan leiden tot een verlies aan autonomie. Hierbij worden we dan niet alleen een speelbal voor de Tech bedrijven die de diensten leveren maar mogelijk ook een Geopolitiek speelbal. Dit kan Nederland, onze bedrijven en de economie kwetsbaar maken voor invloeden van buitenaf, bijvoorbeeld door beleidswijzigingen of nieuwe wet- en regelgeving in het land van oorsprong van deze technologieën. Denk aan bedrijven zoals Google en Microsoft die niet alleen AI-technologie leveren, maar ook de infrastructuur en dataopslag in handen hebben. Als deze bedrijven hun bedrijfsmodellen aanpassen, of als politieke spanningen ontstaan, kunnen organisaties in Nederland, zowel publiek als privaat, worden getroffen zonder hier zelf controle over te hebben.
Daarnaast draagt de afhankelijkheid van internationale AI-systemen het risico van toenemende blootstelling aan cyberdreigingen. Buitenlandse bedrijven kunnen minder geneigd zijn om met dezelfde intensiteit aandacht te besteden aan de lokale beveiligingsvereisten en privacywetten van Nederland en Europa. Dit kan leiden tot kwetsbaarheden in systemen die door kwaadwillenden kunnen worden uitgebuit. Een manier om dit tegen te gaan is door de ontwikkeling van een eigen, robuust AI-ecosysteem te stimuleren en te investeren in Nederlandse en Europese samenwerkingen voor AI-ontwikkeling. Dit zou niet alleen bijdragen aan een stabielere technologische autonomie, maar ook aan de versterking van een betrouwbare, waarde gedreven AI-systemen en infrastructuur die beter aansluit bij Europese normen en waarden.
De strategische uitdaging ligt in het vinden van een balans: enerzijds de economische voordelen van AI volledig benutten, anderzijds voorkomen dat Nederland zijn technologische soevereiniteit in gevaar brengt. De keuze voor Nederlandse AI organisaties met eigen modellen, getraind op onze eigen data. Deze balans vereist echter een duidelijke visie op digitale soevereiniteit en de bereidheid om te investeren in de ontwikkeling en ondersteuning van Nederlandse en Europese AI-Startups en AI-capaciteiten.
Ben je het er mee eens? oneens? of heb je andere thema’s waar je graag wat over wilt lezen? laat een comment achter voor ons en wij gaan ons best doen voor je deze mee te nemen in de toekomstige nieuwsbrieven.
Maatschappelijke Uitdagingen en AI als Oplossing
Naast economische groei heeft kunstmatige intelligentie het potentieel om enkele van de meest urgente maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. AI kan namelijk een belangrijke oplossing zijn voor problemen zoals vergrijzing, arbeidsmarktkrapte, klimaatverandering en de toenemende vraag naar gezondheidszorg en voedselveiligheid. Door middel van geavanceerde dataverwerking en zelflerende algoritmen kan AI bestaande processen slimmer en efficiënter maken, wat bijdraagt aan een duurzamere en veerkrachtigere samenleving.
Bijvoorbeeld, in de gezondheidszorg wordt AI ingezet om zorg op maat te leveren door vroegtijdige detectie van ziekten. AI-systemen kunnen patronen herkennen in medische gegevens en risicoanalyses uitvoeren, waardoor patiënten preventief advies of zorg krijgen. Dit verlicht de druk op zorgverleners en verhoogt de kwaliteit van leven van patiënten.
Ook voor de arbeidsmarkt biedt AI oplossingen. Door onder meer routinetaken te automatiseren, kunnen schaarse arbeidskrachten zich richten op meer strategische en creatieve taken. Agents in bedrijfsprocessen kunnen als junior collega vele handelingen dermate ondersteunen dat het enorme verlichting kan bieden. Dit is bijvoorbeeld waardevol in sectoren zoals de overheid, waar AI administratieve lasten kan verlichten, de AI als persoonlijk assistent opzetten kan aanleveren voor memo’s, nota’s maar ook en de dienstverlening aan burgers kan verbeteren door betere beleidsinzichten.
Hoewel AI een oplossing biedt voor diverse maatschappelijke vraagstukken, brengt het ook ethische en veiligheidsrisico’s met zich mee. Wanneer AI wordt ingezet voor maatschappelijke uitdagingen, worden vaak grote hoeveelheden data verzameld en geanalyseerd. Dit kan mogelijke privacy- en veiligheidsrisico’s met zich meebrengen. Bovendien kunnen de algoritmes die AI-systemen aansturen, onbedoelde vormen van discriminatie of vooringenomenheid introduceren, wat ten koste kan gaan van gelijkheid en rechtvaardigheid in de samenleving. Om dit te voorkomen is AI en digitale geletterdheid relevant. Het helpt in het juiste gesprek over BIAS. Waar, Wanneer zet je de AI in Waarom daar en wat kunnen naast de voordelen de effecten daarvan zijn?
Op de arbeidsmarkt kan AI vooringenomen beslissingen nemen op basis van bijvoorbeeld demografische gegevens, waardoor bepaalde groepen worden bevoordeeld of benadeeld zonder transparantie over de reden hiervoor. Ook maakt bijvoorbeeld de open toegang tot AI-technologieën het mogelijk dat zowel overheden als individuen AI kunnen inzetten voor manipulatieve doeleinden, wat een bedreiging kan vormen voor de democratie en sociale cohesie.
We hebben dus een uitdaging rondom het waarborgen van een verantwoorde inzet van AI, met waarborgen voor privacy, ethiek en veiligheid. Dit vereist strikte regelgeving, toezicht en de ontwikkeling van ethische standaarden die de waarden van transparantie, gelijkheid en verantwoording centraal stellen.
Vervolg
Omdat we onze nieuwsbrieven niet te lang willen maken zullen we ook hier weer een serie nieuwsbrief van maken. Waarbij we in de komende nieuwsbrieven nog willen kijken naar AI en Verantwoorde Overheidsinzet, de impact op Onderwijs en Arbeidsmarkt, Internationale Samenwerking en Diplomatie, Innovatie Efficiëntie en Veiligheid in bedrijfsprocessen en Complexiteit, milieu impact en vaardigheden waarna we zullen proberen een eerste balans op te maken.
De meest interessante zaken van de afgelopen week
OpenAI Orion Model in december?
Als we de geruchten mogen geloven, zou OpenAI van plan zijn om in december zijn volgende AI-model te lanceren, de opvolger van GPT-4, met de codenaam Orion (wat toepasselijk samenvalt met de tweede verjaardag van de lancering van ChatGPT). Sommigen geloven dat CEO Sam Altman dit ook heeft bevestigd met zijn cryptische bericht op X: “Excited for the winter constellations to rise soon” (Orion is een wintersterrenbeeld op het noordelijk halfrond). Open AI ontkracht dit zelf echter en geeft aan dat we wel nieuwe technologie kunnen verwachten maar dat dit niet Orion is.
Belangrijke punten hierbij zijn:
Anders dan bij eerdere releases - inclusief de recente releases van GPT-4o en o1 - zal OpenAI "Orion" (of wordt het GPT-5?) naar verluidt geleidelijk uitbrengen, eerst aan enkele vertrouwde partners voordat het publiekelijk beschikbaar wordt.
Dat het geen Orion heet wil niet zeggen dat er geen nieuw model komt, hoewel dat wellicht niet het model is waar iedereen op hoopte.
Ingenieurs bij Microsoft (OpenAI's belangrijkste partner voor de implementatie van hun AI-modellen) maken zich blijkbaar klaar om een nieuw model te hosten op hun openbare cloudplatform - Azure - en verwachten al in november toegang te krijgen.
Volgens geruchten zou dat model dat dus niet gelanceerd wordt volgens OpenAI 100 keer krachtiger dan GPT-4, getraind op o1 synthetische data, en OpenAI's einddoel is om alle modellen te combineren tot een nog krachtiger model dat in staat is tot Artificial General Intelligence (AGI).
Het bereiken van AGI voor OpenAI is interessant omdat de eerste Microsoft afspraken naar verluidt zouden vervallen bij het bereiken van AGI.
Waarom dit relevant is: AI zit nog altijd in een stroomversnelling waarbij het een continue competitie is tussen de grote makers van modellen. Hoewel er geschreven wordt dat AI de hype soms voorbij blijft de competitie groot en volgen de ontwikkelingen elkaar in hoog tempo op.
Apple AI
Apple staat op het punt om volgende week zijn private AI-cloud te lanceren - genaamd Private Cloud Compute (PCC), die de meer rekenkracht-intensieve Apple Intelligence verzoeken moet kunnen verwerken. Apple heeft beveiligingsonderzoekers uitgenodigd om te proberen kwetsbaarheden bloot te leggen die de beveiliging in gevaar kunnen brengen, als uitbreiding van hun bestaande bug bounty programma.
Belangrijke punten:
Apple heeft zijn PCC (gebouwd op Apple's eigen AI-chips en nieuwe besturingssysteem) zo ontworpen dat de veiligheids- en privacygaranties afdwingbaar zijn, en wil dat deze beveiligingsonderzoekers deze garanties onafhankelijk verifiëren.
Het bedrijf zal iedereen die kwetsbaarheden in het systeem vindt en meldt belonen met bedragen van $50.000 tot maximaal $1 miljoen aan bug bounty, afhankelijk van de impact die de exploit zou kunnen hebben op de PCC.
Ter voorbeeld: zo kan een beveiligingsonderzoeker bijvoorbeeld tot $250.000 ontvangen als zij (vertrouwelijk) kwetsbaarheden melden waarmee gevoelige gebruikersinformatie of prompts die naar de PCC zijn verstuurd kunnen worden onderschept.
Waarom dit relevant is: De uitbreiding van het bestaande bug bounty programma -dat beveiligingsonderzoekers beloont voor het vinden en melden van problemen en kwetsbaarheden die een gebruikersapparaat of -account in gevaar kunnen brengen - komt op het moment dat Apple zich opmaakt om volgende week de eerste reeks AI-functies (als onderdeel van de iOS 18.1 update) publiekelijk uit te brengen waarbij de hoogte toont hoe belangrijk Apple AI veiligheid vindt en waar zij voor willen staan.
Rechtzaak tegen perplexity.ai
Perplexity, een handige AI die ook wel eens wordt omschreven als Google on Steroids, aangeklaagd voor content kleptocratie. News Corp - het moederbedrijf van mediakanalen waaronder The Wall Street Journal (WSJ) en de New York Post - klaagt de AI-zoekmachine startup Perplexity (die zijn AI-zoekmodellen traint met content van het internet) aan voor het schenden van auteursrechten op "massale schaal", wat zij omschrijven als "content kleptocratie."
Belangrijke punten:
De aanklacht stelt dat Perplexity content - waaronder nieuwsartikelen, analyses en opinies - kopieert en verkeerd weergeeft die door anderen is gemaakt, zonder de oorspronkelijke auteurs eerlijk te compenseren.
Perplexity wordt beschuldigd van "het citeren van onjuiste bronnen en het toeschrijven van verzonnen nieuwsverhalen" en News Corp wil dat de rechtbank Perplexity verbiedt hun content zonder toestemming te gebruiken en eist vernietiging van elke database die hun werken bevat.
Het bedrijf stuurde eerder een brief naar Perplexity over het "ongeautoriseerde" gebruik van hun content, maar Perplexity "nam niet eens de moeite om te reageren", dus eisen ze nu $150.000 per inbreuk plus schadevergoeding, wat astronomisch hoog zou kunnen oplopen.
Waarom dit belangrijk is:
Hoewel Perplexity de afgelopen maanden is begonnen met het betalen van sommige uitgevers - waaronder Time en Fortune - voor hun content, hebben nieuwsplatforms zoals Forbes en Wired Perplexity beschuldigd van plagiaat en het zonder toestemming scrapen van content (inclusief content achter betaalmuren).
De weergave van informatie door Perplexity is inherent aan hoe de AI techniek werkt
Deze zaak komt op het moment dat de New York Times (die ook OpenAI aanklaagt voor auteursrechtenschending) hen vorige week een sommatie heeft gestuurd met het verzoek te stoppen met het gebruik van hun content.
Verder is het mogelijk relevant omdat dit
De zaak de groeiende spanning illustreert tussen AI-innovatie en traditionele media- en contentrechten
De zaak mogelijk een precedent werking heeft die de toekomstige relatie tussen AI-platforms en contentmakers kan bepalen
Verbeterde data-analyse in Chat GPT
Zoals jullie wellicht al wisten heeft ChatGPT ook krachtige data-analyse mogelijkheden die in recente updates aanzienlijk zijn verbeterd.
Dit is er nieuw op het gebied van data-analyse in ChatGPT:
Je kunt nu spreadsheets rechtstreeks importeren. Geen gedoe meer met knippen en plakken van data!
Er is een nieuwe weergave met spreadsheet en chat naast elkaar. Je kunt delen van de data selecteren om daar over in gesprek te gaan met de AI en de data analyseren in een meer toegespitste interface.
De datavisualisaties zijn drastisch verbeterd. Waar oudere versies simpele grafieken genereerden, maken de nieuwe tools krachtige visualisaties die je kunt aanpassen en downloaden.
Om deze nieuwe functies te proberen:
Selecteer in ChatGPT de knop "Upload bestand" en kies een spreadsheet.
Na het uploaden zie je de nieuwe weergave met je spreadsheet links en de chat rechts.
Je kunt vragen stellen over de data, selecties maken en visualisaties genereren, allemaal binnen de ChatGPT interface.
Bijvoorbeeld
Stel je voor je hebt je verkoopdata geüpload en wilt de trends over tijd begrijpen. Je zou kunnen zeggen: "Maak een lijndiagram dat de maandelijkse verkopen over het afgelopen jaar laat zien. Gebruik kleurcodes per productcategorie. Voeg een legenda toe en geef het diagram de titel 'Maandelijkse Verkoop per Categorie'."
ChatGPT zal dan een interactief diagram genereren dat aan jouw specificaties voldoet, dat je vervolgens verder kunt verfijnen of downloaden voor gebruik in presentaties of rapporten
Prompts ter inspiratie
Ik zoek een idee voor een koude DM (direct message) die een voorproefje geeft van aankomende producten of diensten en die een gevoel van verwachting en enthousiasme creëert voor mijn [ideale klant persona], met een duidelijke en overtuigende CTA (call-to-action).
Schrijf alsjeblieft een korte, eenvoudige en bondige intro van 3 zinnen voor een blogpost met de titel [XYZ] in een [educatieve maar toegankelijke en vriendelijke toon], gericht op [midden en kleine bedrijven]. [geef aan waar je wilt dat de post over gaat / wat de post behandelt]. Gebruik de volgende blogposts als inspiratie voor stem, toon en stijl [……..].