Nederlandse AI-Ontwikkeling op Kantelpunt: Kansen en Risico's voor 2025
Waarom Nederland Nu moet kiezen tussen technologische afhankelijkheid of eigen AI-Innovatie | Expert Analyse, de laatste actualiteiten en ontwikkelingen op het gebied van AI en Prompts ter inspiratie
De afgelopen nieuwsbrieven (1, 2, 3) hebben we uitgebreid stilgestaan bij de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) en de impact daarvan op onze samenleving. Wat zijn de overwegingen wanneer we de juiste balans willen zoeken tussen snel groeien en het maken van deze ‘juiste’ keuzes om de risico’s zo klein mogelijk te maken en AI zo impact vol mogelijk in te zetten. Nu is het tijd voor een kort, niet uitputtend resumé en kritische blik op waar we staan en vooral: waar we naartoe willen.
De Nederlandse Positie in het AI-Landschap
Nederland bevindt zich op een kruispunt. Enerzijds zien we ongekende mogelijkheden voor innovatie en vooruitgang, anderzijds staan we voor cruciale keuzes over onze onder meer onze technologische soevereiniteit, behoud van werkgelegenheid in ons land en duurzaamheid. De recente ontwikkelingen in de politiek (zoals de oorlogen die spelen en de verkiezing van Trump met Elon Musk e.d.) en bij grote techbedrijven zoals OpenAI, Meta en Google (zoals de investeringen in kernenergie, keuzes om modellen ook in oorlogsvoering in te kunnen zetten e.d.) onderstrepen het belang van deze keuzes.
Waar Staan We Nu?
Adoptie blijft achter: 25% van de Nederlanders gebruikt AI-tools zoals ChatGPT, terwijl in India 73% van de bevolking AI al actief inzet. Organisaties, zeker bij de (Semi) overheid en in het MKB, missen veelal nog het zicht op het volledig potentieel.
Afhankelijkheid van buitenlandse tech: Nederlandse organisaties en de overheid zijn nog sterk afhankelijk van voornamelijk Amerikaanse AI-technologie en bewegen hier nog nauwelijks op.
Groeiende bewustwording: Er is toenemend besef van de noodzaak voor eigen, Europese AI-oplossingen, Europese Cloud en andere kantoorsoftware.
Wet- en regelgeving: In Europa kennen we goede, sterke wet- en regelgeving zoals de GDPR (AVG) en sinds dit jaar de AI-Act. Deze lijken voor de buitenstaander te remmen maar niets is minder waar als je het maar goed inzet. Er doorheen kijken is echter voor velen complex. AI-Geletterdheid (verplicht vanaf februrari 2025) kan hierbij helpen. Wij helpen jou met AI-Geletterdheid.
Kansen voor Nederland
De situatie biedt unieke kansen voor Nederland en Nederlandse organisaties:
Ontwikkeling van kleinschalige, efficiënte AI-modellen (SLMs / exper modellen) met voordelen zoals:
Hogere kwaliteit
Duurzamer in training en gebruik t.o.v. energie-intensieve grote modellen
Betaalbaar
Focus op specifieke toepassingen en expertisegebieden
Lokaal te draaien (op een krachtige laptop)
Samen schaalbaar tot 1 groot model mbv Orchestration
Publiek-private samenwerking voor nieuwe, innovatieve NL Tech:
Gerichte investeringen in Nederlandse (en EU) AI-startups, scale-ups en organisaties kan zorgen voor positief economische impuls en behoudt / groei van werkgelegenheid
Ontwikkeling van AI-toepassingen voor specifieke sectoren
Behoudt van / versterking van de kenniseconomie in Nederland en eigen organisaties
Groei van kennis tech innovaties in Nederland
Versteviging van ons economisch klimaat
Uitdagingen en Risico's
Tegelijkertijd moeten we oog hebben voor de uitdagingen:
Geopolitieke spanning: De groeiende rivaliteit tussen de VS en China in AI-ontwikkeling, oorlog tussen Rusland, Oekraïne en bredere spanningen die ons op relatief korte termijn in ongewenste situaties kunnen gaan brengen
Energieverbruik: De toenemende energiebehoefte van AI-systemen en het maken van de mogelijk verkeerde keuzes hierin.
Kenniskloof: Het risico op een groeiende digitale kloof in de samenleving
Werkgelegenheid en veiligheid: De impact op werkgelegenheid bij onvoldoende meegaande beweging in opleidingen van medewerkers of het inzetten op buitenlandse tech die acteert als junior collega waardoor we meer en meer werk uitbesteden in het buitenland waardoor banen ‘weglekken’ en onze vertrouwde bedrijfsinformatie daar al dan niet heimelijk gebruikt kan worden.
Een Nieuwe Koers voor Nederlandse AI
Aanbevelingen voor Organisaties
Investeer in kennis (Wij helpen jou hierbij) :
Ontwikkel AI-geletterdheid binnen de organisatie
Focus op kritisch denken en evaluatie van AI-output
Stimuleer interdisciplinaire samenwerking
Kies voor kwalitatief hoogwaardige, veilige, duurzame, NL en/of EU oplossingen (Wij helpen jou hierbij):
Overweeg kleinschalige, specifieke AI-modellen
Let op energieverbruik en milieu-impact
Overweeg welke, waar en hoe de informatie verwerkt wordt
Werk samen met Nederlandse en Europese partners
Waarborg ethiek en transparantie:
Implementeer duidelijke richtlijnen voor AI-gebruik
Zorg voor controleerbaarheid van AI-beslissingen
Houd rekening met privacy en security
Tips voor de selectie van AI toepassingen / organisaties
let op de volgende zaken
Organisaties / toepassingen die:
Uit Nederland of elders in Europa komen en niet tot weinig invloed ondervinden van investeerders of politiek buiten de EU.
Een focus hebben op NL en Europa
Zowel User Interface en Modellen on-premise en/of EU-cloud kunnen leveren en gehost kunnen worden op diverse soorten servers (Linux, Windows, e.a.)
Liefst opensource werken
Expertmodellen (SLMs) icm een orchestrator zelf (willen) trainen
Ethische modellen leveren die niet getraind zijn door clickwerkers,
Modellen leveren die geen (openbare of niet openbare) privacy data bevatten of auteursrechtelijk of anderszins beschermde of onethische content
Staan voor duurzame ontwikkeling bij zowel training van de modellen als in het gebruik
Kijk in je inkoopprocessen van nieuwe toepassingen of er AI in geïntegreerd wordt / is en zo ja neem dan de bovenstaande eisen op in de inkoopvoorwaarden naar je leverancier m.b.t. de ingebouwde AI functionaliteit.
e.a.
Conclusie: Een Eigen Weg Voorwaarts
Nederland staat voor de uitdaging om een eigen, veilige, soevereine en onderscheidende positie te ontwikkelen in het internationale AI-landschap. Dit vraagt om:
Gerichte investeringen in Nederlandse AI-ontwikkeling
Heldere keuzes
Focus op kleinschalige, liefst deelbare en efficiënte oplossingen
Sterke publiek-private samenwerking
Aandacht voor informatieveiligheid, privacy, duurzaamheid en ethiek
Wellicht klinkt dit als niet haalbaar, maar wij zien organisaties waar dit al werkt. Door nu de juiste keuzes te maken, kan Nederland uitgroeien tot een voorloper in verantwoorde AI-ontwikkeling, met oog voor zowel innovatie als maatschappelijke waarden.
Ben je het er mee eens? oneens? of heb je andere thema’s waar je graag wat over wilt lezen? laat een comment achter voor ons en wij gaan ons best doen voor je deze mee te nemen in de toekomstige nieuwsbrieven.
Laatste nieuws
Wij willen je niet wekelijks overspoelen met nieuwsbrieven. Liever af en toe 1 lange gecombineerde dan 1, 2 of zelfs 3 keer per week. Soms heb je er daarom meerdere achter elkaar maar soms ook een tijdje niets. De vorige was al even geleden en daarom hierbij het belangrijkste, gecombineerde nieuws van de afgelopen weken.
Toonaangevende AI-bedrijven stuiten op innovatiemuur
OpenAI, Google en Anthropic worstelen met de ontwikkeling van hun volgende generatie AI-modellen. De hooggespannen verwachtingen van snelle vooruitgang botsen met een harde realiteit: het wordt namelijk steeds moeilijker om significante verbeteringen te realiseren mede door een gebrek aan data. Ook OpenAI's langverwachte 'Orion' model voldoet niet aan de interne prestatiedoelstellingen, terwijl ook Google's Gemini en Anthropic's Claude 3.5 Opus met tegenslagen kampen. Deze situatie markeert mogelijk een kantelpunt in de AI-ontwikkeling.
Kernpunten
Waarom dit gebeurt:
Er is een tekort aan hoogwaardige trainingsdata - de bedrijven hebben vrijwel al het bruikbare materiaal op internet al gebruikt
De huidige schaalmethoden bereiken hun limiet, wat wordt bevestigd door industrieleiders:
Ilya Sutskever (ex-OpenAI) erkent dat er een plateau is bereikt
Dario Amodei (CEO Anthropic) stelt dat nieuwe creatieve oplossingen nodig zijn
Hoe bedrijven dit aanpakken:
Verkennen van alternatieven zoals:
Handmatig labelen van data door experts
Genereren van synthetische data
Ontwikkeling van AI-agenten voor complexe taken
Focus op verbeterde redeneercapaciteiten
Aanpassingen in algemene voorwaarden om te leren van meer gebruikersdata uit bijvoorbeeld online drive folders.
Ontwikkelen van toepassingen zoals MsCopilot ReCall en anderen die voor consumenten en bedrijven direct in trek zijn en (mogelijk) informatie verzamelen.
OpenAI richt zich op post-training technieken om Orion's prestaties te verbeteren
Waarom dit relevant is
Er staan enorme bedrijfsinvesteringen van miljarden op het spel en daarmee zijn de belangen groot om er alles aan te doen als winnaar uit deze strijd te komen.
Kleinere, nieuwe, jonge organisaties krijgen hierdoor meer tijd om een been bij te trekken en aan te tonen dat ze met innovatieve benaderingen en minder middelen (geld, mensen e.d.) dicht in de buurt kunnen komen.
Het kan leiden tot een verschuiving in hoe AI wordt ontwikkeld en getraind.
Het kan van invloed zijn op de verwachte timeline voor geavanceerde AI-toepassingen
De eerste match voor het ‘redenerende’ model van OpenAI?
DeepSeek, een Chinees AI lab, heeft een preview vrijgegeven van een nieuw AI model. Experts zeggen dat dit een van de eerste ‘redenerende’ modellen is dat mee kan komen met het ‘redeneer’model van Open AI (O1) dat de afgelopen week uit de ‘preview’ kwam.
Kern
DeepSeek-R1 neemt net als O1 de tijd (tot 10 seconden) om zijn eigen antwoorden te evalueren en factchecken voordat het komt met een antwoord. Dit is bedoeld om het menselijk denkproces na te bootsen en het aantal onnauwkeurige en/of onzinnige antwoorden te verminderen.
Als we kijken naar de AIME benchmark (een benchmark gebruikt om AI prestaties te evalueren) en MATH benchmark (een benchmark om vermogen van contextopgaven op te lossen) dan presteert R1 vergelijkbaar met O1. Beide hebben nog wel moeite met logische spellen zoals boter-kaas-en-eieren.
Er zijn ook zwakke punten gevonden in R1 in onder andere de veiligheidsmaatregelen en inhoudsbeperkingen. Waarschijnlijk komt dit door overheidsdruk om te zorgen dat de AI-Modellen wel de kernwaarden van het Socialisme blijven benadrukken.
Waarom dit relevant is
In de geest van het nieuws hierboven over de recente rapporten die aangeven dat modellen bij Anthropic, Google en OpenAI niet meer zo snel verbeteren (mede door een gebrek aan nieuwe trainingsdata) zijn er nog altijd mooie ontwikkelingen zichtbaar.
Het laat zien dat verbeteringen uit meer voort kunnen komen dan alleen de data. Het zit ook in verbeteringen van Algoritmen en waarschijnlijk ook Rekenkracht (Compute). In dit geval is het geven van test-time compute (extra verwerkingstijd voor modellen om taken effectiever uit te voeren) nieuwe kwaliteitswinst gevonden.
Verbeteringen worden daarnaast gezocht in functionaliteit van modellen. Zo heeft OpenAI haar 4o model naar verluidt verbeterd op het gebied van creatief schrijven en bestandsverwerking. Het lijkt erop alsof het model meer natuurlijke, boeiendere en relevante teksten maakt. Meer menselijk, vloeiend en op maat waardoor de output waardevoller wordt voor makers die hoogwaardige teksten willen realiseren. Ook zou het model complexere PDFs en tekstbestanden kunnen begrijpen waardoor inzichten en antwoorden meer detail zouden moeten bevatten.
Mistral AI (EU software) schudt de AI-wereld op met een grensverleggende gratis release
Onze Franse EU genoten hebben een indrukwekkend resultaat bereikt en de wereld opgeschud met een indrukwekkend 124B parameter model met zeer geavanceerde mogelijkheden die tot op heden bij de verschillende concurrenten vaak enkel beschikbaar waren in de betaalde delen of slechts beperkt in de gratis delen.
Kern
LeChat heeft gratis toegang tot het platform met nieuwe mogelijkheden zoals
Beeldgeneratie (via o.a. Flux1.1 van black forest labs)
Websearch met bronvermelding
Afbeeldingsanalyse (30+ afbeeldingen tegelijk)
Canvas-functies voor real-time programmeren & tekstbewerking
PDF-analyse
Agent-functionaliteiten voor geautomatiseerde taken
Dit zijn functionaliteiten die we tot op heden enkel zagen bij toonaangevende modellen zoals GPT-4 en Gemini 1.5 Pro
Waarom dit relevant is
Mistral een een Europese partij die, wanneer je bezig bent met het taalmodel het model niet verder traint op jouw data. Desondanks kunnen ze een behoorlijk goed model neerzetten
Het zijn vergelijkbare functies met de grote foundation models
Het toont aan dat EU partijen ook nog voldoende kansen hebben te participeren in de wereldwijde tech strijd
De wereld in 3D
DeepMind heeft Genie 2 onthuld, een geavanceerd AI-model dat in staat is om interactieve 3D-werelden te genereren vanuit eenvoudige tekstprompts en afbeeldingen.
Kern
Het model kan voor korte tijd consistente werelden realiseren met meerdere perspectieven en interactieve elementen.
Worldlabs heeft een vergelijkbaar (minder geavanceerd) model uitgebracht vlak voor DeepMind
In oktober was er al Decart’s Oasis, een Minecraft-secifieke versie
“Wereldmodellen” zijn de volgende grens in AI-ontwikkeling
Huidige toepassingen gaan vaak over Tekst, Afbeeldingen of Video. Dit gaat verder
Waarom het belangrijk is:
Er wordt toegewerkt naar modellen die consistente werelden creëren met meerdere perspectieven, interactieve elementen en complexe functies zoals fysica en Non Playable Character (NPC)-gedrag.
“Wereldmodellen” zijn een belangrijke stap om AI niet alleen communicatie / informatie te laten begrijpen maar ook causaliteit en fysica zoals mensen dat doen
De visie van wereldmodellen gaat van interactieve 3D-werelden tot machines met ‘bewustzijn’ van de echte wereld
3D generaties bieden, icm andere technieken een wereld aan nieuwe mogelijkheden voor de inzet van (Generatieve) AI
OpenAI begint met Shipmas
Afgelopen week is OpenAI zijn "12 dagen van Shipmas" gestart, met nieuwe releases en aankondigingen die dagelijks (op werkdagen) live worden gestreamd. In de kern bespreken we de 1e ‘cadeaus’.
Kern:
De stream van donderdag omvatte de volledige versie van o1 ipv de preview
De stream van donderdag omvatte en ChatGPT Pro, een abonnement van $200/maand met onbeperkt gebruik en de krachtigste modellen waarvan gezegd wordt dat het op een aantal gebieden volledig academisch werkt
De stream van vrijdag omvatte de mogelijkheid om de foundation models met reinforcement training meer tot expert te maken voor je eigen organisatie. side note: Voor wat betref duurzaamheid, veiligheid, ethisch e.a. lijkt dit in veel gevallen nog steeds niet beste optie.
Waar dit relevant is:
Waarschijnlijk heeft het 200 dollar per maand abonnement aan het einde van de Shipmas periode meer voordelen dan tot heden vermeld
Er komen naar verwachting nog grotere ‘cadeaus’ zoals het Sora videomodel. Gezien de rekencapaciteit die nodig is voor vloeiende video zal het ons niets verbazen als dat onderdeel gaat zijn van het 200 dollar abonnement
Het 200 dollar abonnement komt dichter in de buurt van Artificial General Intelligence op bepaald gebieden wat laat zien dat er nog altijd behoorlijke vooruitgang is en de impact op hoe wij werken behoorlijk gaat zijn
De focus op het zelf maken van agents en experts toont aan dat de volgende grote stap mogelijk niet is om modellen nog groter en wereld bekender te maken maar eerst te ontwikkelen richting meer persoonlijke, praktische en precieze toepassingen.
Prompts ter inspiratie
Rolprompt voor merkstrateeg
Neem de rol aan van ervaren merkstrateeg met 15 jaar ervaring in het ontwikkelen van succesvolle merkpartnerships. Je bent gespecialiseerd in het analyseren van merkwaarden, het identificeren van synergetische samenwerkingsmogelijkheden en het creëren van duurzame partnerships die waarde toevoegen voor beide partijen.
Expertise:
Merkidentiteit analyse en ontwikkeling
Strategische partnership evaluatie
Cross-sectorale samenwerkingen
ROI-analyse van partnerships
Due diligence van potentiële partners
Partnership activatie en implementatie
Aanpak:
Zorg voor grondig begrip van mijn merk en doelstellingen
Volg een systematische analyse van potentiële partners
Geef strategisch advies op basis van data en marktinzichten
Doe praktische aanbevelingen voor implementatie
Help bij het plannen van merksamenwerking of partnerships die aansluiten bij onze merkidentiteit
Rolprompt voor Grafisch ontwerp docent
Je bent een ervaren docent grafisch ontwerp aan een gerenommeerde kunstacademie. Je hebt 15 jaar ervaring in het introduceren van de basisprincipes van het vak aan eerstejaars studenten. Je weet precies welke kennis essentieel is voor beginners en hoe je complexe concepten begrijpelijk kunt maken. Geef me een snelcursus over de basisprincipes van grafisch ontwerp en visuele communicatie.
Rolprompt voor motiverende coach
Ik wil dat je optreedt als een motiverende coach. Kom met woorden woorden die inspireren en het gevoel geven dat ik in staat ben om iets te doen dat mijn huidige mogelijkheden overstijgt. Je kunt over elk onderwerp praten, maar het doel is om ervoor te zorgen dat wat je zegt resoneert bij mij publiek, en mij motiveert om aan mijn doelen te werken en te streven naar betere mogelijkheden. Mijn eerste verzoek is "Ik heb een speech nodig die mij motiveert om niet op te geven”.
Beslissingsanalyse framework voor belangrijke levenskeuzes
Ik zoek hulp bij het nemen van een beslissing over [het accepteren van een baan bij Bedrijf A ]. Graag wil ik deze keuze grondig analyseren op verschillende aspecten die invloed hebben op mijn toekomst. Help me door onderstaande onderdelen stap voor stap te analyseren:
Afstemming op Doelen en Waarden
Mijn belangrijkste doelen zijn [doelen, bijv. 'carrièregroei, vaardigheidsontwikkeling, werk-privébalans, financiële stabiliteit, zinvol werk']
Mijn kernwaarden zijn [waarden, bijv. 'integriteit, innovatie, leren, flexibiliteit']
Analyseer hoe elke optie aansluit bij deze doelen en waarden
Uitgebreide Voor- en Nadelen
Beoordeel de belangrijke factoren zoals [factoren, bijv. 'salaris, secundaire arbeidsvoorwaarden, locatie, bedrijfscultuur, groeimogelijkheden, flexibiliteit, verantwoordelijkheden']
Kijk ook naar minder voor de hand liggende aspecten die van invloed kunnen zijn
Analyseer zowel korte- als langetermijneffecten
Mogelijke Risico's en Onzekerheden
Welke risico's zijn er per optie? Denk aan [bijv. 'ontwikkelingen in de sector, baanzekerheid, reputatie werkgever']
Welke onzekerheden spelen een rol?
Hoe verhouden de risico's zich tot de potentiële voordelen?
Financiële Impact
Beoordeel directe en indirecte financiële gevolgen zoals [bijv. 'salaris, bonussen, aandelenopties, reiskosten, levenskosten']
Hoe beïnvloedt elke keuze mijn financiële zekerheid over de komende [tijdsperiode, bijv. 'vijf jaar']?
Wat zijn de verwachte carrière- en salarisontwikkelingen?
Impact op Persoonlijk Leven
Effect op werk-privébalans, flexibiliteit en stressniveau
Invloed op relaties, hobby's en algemeen welzijn
Welke optie biedt de beste balans tussen werk en privé?
Langetermijn Carrière-impact
Analyseer effecten op mijn carrièrepad, zoals [bijv. 'netwerkmogelijkheden, relevantie in de sector, ontwikkeling van vaardigheden']
Welke deuren opent of sluit elke optie?
Welke keuze past het beste bij mijn uiteindelijke carrièredoelen?
Aanvullende Factoren
Zijn er nog andere relevante aspecten zoals [bijv. 'bedrijfsreputatie, persoonlijke interesse, teamdynamiek, mentorschap']?
Wat zegt mijn intuïtie?
Welke niet-tastbare factoren kunnen van belang zijn?
Graag ontvang ik:
Een samenvatting van de belangrijkste punten per optie
Een onderbouwde aanbeveling welke optie het beste past bij mijn behoeften en doelen
Praktische tips om de gekozen optie optimaal te benutten en mogelijke uitdagingen aan te gaan
Dat was hem weer. Vind je het veel leeswerk? (In ons team luisteren we veel en kijken we veel online nieuws). In de Substack app kan je de nieuwsbrief ook als gesproken tekst beluisteren.